Waarom staat Middag-Humsterland niet op de werelderfgoedlijst?

Sinds 1972 stelt de UNESCO, de culturele organisatie van de VN, een lijst van het werelderfgoed samen. Bijna 800 natuurgebieden, culturele monumenten en andere plekken in ruim 130 landen, van Afghanistan tot Zimbabwe, staan nu op die werelderfgoedlijst. Doel van de lijst is uiteraard de bescherming van deze voor de mensheid belangrijke gebieden en monumenten. Uit ons land staan onder meer het voormalige eiland Schokland, het Rietveld-Schröderhuis in Utrecht en het Wouda-gemaal in Lemmer op de lijst. Afgelopen maand promoveerde de Groningse cultureel geograaf Bart van der Aa op een studie naar de werelderfgoedlijst. Nadat hij vele tientallen monumenten heeft bezocht, constateert hij dat er bij de samenstelling van de lijst veel mis gaat. Ieder VN-lid kan alleen monumenten in het eigen land voordragen voor de lijst. Waardeoordelen blijken daarbij nogal ver uiteen te lopen. Volgens Van der Aa zou de selectie van de lijst veel strenger moeten. In Adams Appel vertelt Bart van der Aa over zijn onderzoek en laat hij zien waarom het Groningse wierdengebied van Middag-Humsterland mogelijk kan worden genomineerd voor de lijst van het werelderfgoed.

Dr. Koert de Vries: Binnenkort zijn er goede pillen tegen vetzucht

Medisch bioloog Koert de Vries toonde onlangs in zijn promotieonderzoek aan dat een verstoring van verzadigingshormonen in de hersenen een mogelijke oorzaak van obesitas (vetzucht) is. Bij dikke mensen kwam een verstoring van dit zogenaamde MC-systeem, dat zorgt voor een verzadigd gevoel, vaak voor. Deze mensen met overgewicht krijgen tijdens het eten dus geen signaal dat ze 'vol' zitten. Bovendien vond De Vries dat bijvoorbeeld langdurige stress kan leiden tot een dergelijke verstoring van de verzadigingshormonen. Het onderzoek toont verder aan medicijnen in de toekomst een deel van de oorzaken kunnen wegnemen van vetzucht, een verschijnsel dat in de westerse wereld epidemische vormen aanneemt.

Steeds meer mogelijkheden voor gebitsrestauraties

Precies tien jaar geleden heropende de Groningse universiteit de disciplinegroep Tandheelkunde & Mondhygiëne. Nadat eerst het onderwijs werd opgestart wordt er sinds 1999 ook weer onderzoek bij Tandheelkunde gedaan. De ontwikkelingen in de tandheelkunde gaan snel. Moest er vroeger bij een gebitsrestauratie flink worden geboord, tegenwoordig probeert de tandarts zo weinig mogelijk van het gebitselement weg te halen. En maakte de tandarts vroeger een brug of kroon van metaal of keramiek, nu zijn er allerlei soorten kunststof en composietmaterialen beschikbaar. Om dat restauratiemateriaal zo goed mogelijk aan de beschadigde tand of kies te hechten zijn er ook weer verschillende methoden, elk met eigen voor- en nadelen. De in Groningen gepromoveerde dr. Mutlu Özcan doet onderzoek naar die verschillende hechttechnieken en welke de langste levensduur voor een gebitsrestauratie garandeert. In Adams Appel praat dr. Özcan over de ontwikkelingen binnen haar vakgebied en laat ze een aantal voorbeelden zien van wat tegenwoordig mogelijk is op het gebied van gebitsrestauraties.

Brandstof en medicijnen uit tropisch onkruid

De aardolie als energiebron en grondstof voor de chemische industrie raakt op. Overal wordt gezocht naar alternatieven. Palmolie is zo'n alternatief, maar palmolie is omstreden, omdat voor de verbouw veel tropisch regenwoud verdwijnt. Bovendien is palmolie een levensmiddel en door onze behoefte aan brandstof stijgen de voedselprijzen in de derde wereld. Maar er is een alternatief, de Indonesische jatrophanoot. Deze noot is giftig, dus ongeschikt als voedsel en groeit ook op arme grond in de tropen. Er hoeft dus geen tropisch regenwoud voor te sneuvelen. De Groningse hoogleraar chemische technologie Erik Heeres leidt een projectteam dat vanuit verschillende disciplines onderzoek doet naar de jatrophanoot. Zowel chemici als farmaceuten werken mee aan het onderzoek. Heeres ziet allerlei mogelijkheden voor de noot. Als lijm, als biodiesel en zelfs als basis voor een medicijn tegen kanker. Appel keek mee in het laboratorium en ontdekte de ongekende mogelijkheden van de jatrophanoot.

Twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen

Twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen. Als dit al opgaat voor huwelijken tussen hervormden en gereformeerden of protestanten en katholieken, hoe erg moet het dan wel niet gesteld zijn in huwelijken tussen christenen en moslims? Theologe Ge Speelman ondervroeg Nederlands-Egyptische echtparen, waarvan de man actief moslim is en de vrouw naar de kerk bleef gaan, naar hun huwelijksgeluk. De manier waarop de partners in een gemengd huwelijk met elkaar communiceren, blijkt af te hangen van hun persoonlijke geloofsbeleving. Zo vinden kritische gelovers rechtvaardigheid en medemenselijkheid zo belangrijk, dat zij begripvol staan tegenover de geloofsverschillen met hun partner. Regelgelovers vinden dit veel moeilijker en dit geldt ook voor de zogenaamd berustende gelovers die een sterke persoonlijke band voelen met hun eigen God.

Klotsen in de ruimte

Vloeistoffen in de ruimte halen door het ontbreken van de zwaartekracht vreemde capriolen uit. Dat klotsen kan aan boord van een ruimtevaartuig levensgevaarlijk zijn. In februari werd een Europese raket gelanceerd met aan boord een Nederlands experimentele satelliet, de Sloshsat FLEVO. Die moest meer inzicht geven in het gedrag van klotsende vloeistof in de ruimte. Ruim 33 liter vloeistof in een tank die twee weken lang, tijdens gewichtloze rondjes rond de aarde, heen en weer werd geschud. Alle data uit Sloshsat belandden via Frans Guyana en Noordwijk op het bureau van de Groningse hoogleraar wiskunde Arthur Veldman. Hij is al tientallen jaren betrokken bij het onderzoek naar de onverwachte bewegingen van vloeistof. In Adams Appel blikt hij terug op het ruimte-experiment, laat hij zien waarom het onderzoek van belang is en vertelt hij over de eerste onderzoeksresultaten van ‘zijn’ Sloshsat.

Eén laag belastingtarief is een goed idee

Een oude discussie over vereenvoudiging van ons belastingstelsel kreeg vorige week een nieuwe impuls. Een commissie binnen de VVD pleit voor de invoering van één laag tarief voor de loon- en inkomstenbelasting. Deze zogenaamde ‘vlaktax’ zou het huidige progressieve belastingsysteem moeten vervangen, waarbij sterke schouders zwaarder belast worden dan zwakke. Volgens voorstanders van vlaktax blijft ook met één belastingtarief solidariteit in het belastingstelsel bestaan. Ook het CDA en zelfs de PvdA heeft voorstanders van vlaktax. Adams Appel kijkt deze week met de Groningse econoom prof. dr. Jacob de Haan waarom een belastinghervorming eigenlijk nodig is en hoe vlaktax toch niet ten koste hoeft te gaan van het solidariteitsbeginsel. Belastinghervorming vanuit een wetenschappelijk perspectief.

Oude bedrijven stevig geworteld in lokale economie.

dams Appel duikt deze week in de economische geschiedenis. "Bakens in het economische landschap", noemt geograaf Aleid Brouwer de bijna 400 bedrijven in ons land die al meer dan 150 jaar bestaan. Brouwer onderzocht voor haar promotieonderzoek de rol van zulke bedrijven binnen de locale economie. Deze zijn vaak al vele decennia lang gevestigd op hun huidige lokatie en hebben trouwe afnemers en toeleveranciers. Mede daardoor hebben oude bedrijven een betere kans om te overleven dan nieuwe bedrijven. Adams Appel sprak met de promovenda over haar onderzoek en keek ook rond op jachtwerf Van der Werff in Drachten. Daar worden al bijna 200 jaar skûtsjes en andere schepen gebouwd. Het bedrijf is sinds 1880 in bezit van de familie Van der Werff en sindsdien ging het bedrijf over van vader op zoon.

Wetenschap is te saai voor televisie

Adams Appel is het eerste regionale wetenschapsprogramma in Nederland. Sinds 1995 waren er honderd afleveringen.Honderd afleveringen Noordelijke wetenschap: Reden voor een jubileumaflevering! 'Wetenschap is te saai voor televisie.' 'Nee, televisie is te oppervlakkig voor wetenschap.' Of is het juist een hele vruchtbare combinatie? Vragen en stellingen die de redactie van Adams Appel in de 100e aflevering aan de orde stelt. Aan het woord komen Ed Klip, hoogleraar aan de RUG, die bij Teleac cursussen over slapen en over depressie presenteerde, Annemieke Smit, redacteur van VPRO's Noorderlicht, maar ook ooit eindredacteur van Adams Appel en Maikel Apai, journalist bij TV Gelderland, die onlangs afstudeerde op zijn scriptie 'De drempel tussen wetenschapsnieuws en de tv-journalistiek'. Eigenlijk zijn ze het alledrie eens: Televisie is het ideale medium voor het overbrengen van wetenschap op een groter publiek. De combinatie van woord, beeld, animaties en muziek op tv geeft immers zoveel meer mogelijkheden dan een krantenartikel, een radiouitzending of een lezing. Wel klagen de beide journalisten dat Nederlandse onderzoekers zo langdradig praten en bang zijn een te ongenuanceerd verhaal te brengen. Dat maakt het voor programmamakers moeilijker heldere en aantrekkelijke wetenschapstelevisie te maken. Toch lukt het vaak. Professor Klip vindt dan ook dat je wetenschappers juist uitvoerig het woord moet geven, mits begeleid door een hele goede regisseur. En natuurlijk - voor de laatste keer - in de 100e Adams Appel: cabaretier en RUG-medewerker Frank den Hollander die lange tijd presentator en later columnist van het programma was: "Als iemand verstand heeft van wetenschap op televisie, dan ben ik dat wel ..."